آیت الله العظمی بروجردی؛ مرجعی که احترام به حضرت معصومه(س) را فدای هیچ مصلحتی نکرد

شفقناقم- سیزدهم شوال سالروز وفات عالم و مرجع تقلید بزرگ شیعه، آیت‌الله سید حسین طباطبایی بروجردی است که بعد از تحصیل علوم دینی در بروجرد، اصفهان و نجف و بهره‌بردن از محضر اساتیدی همچون میرزا جهانگیر خان قشقایی، سید محمدتقی درچه‌ای اصفهانی و آخوند ملامحمد خراسانی در سال ۱۳۲۷ هجری قمری از نجف اشرف به ایران و شهر بروجرد مهاجرت کرد و پس از مدتی اقامت در این شهر و شهرهای دیگر از جمله تهران، نجف و قم در سال ۱۳۶۴ هجری قمری، شهر مقدس قم را به عنوان سکونت‌گاه دائمی خود برگزید و بر مسند زعامت مذهب تشیع نشست.

این عالم بزرگوار که شاگردانی مانند حضرات آیات محمدتقی بهجت، فاضل لنکرانی، ناصر مکارم شیرازی، سید موسی شبیری زنجانی، لطف‌الله صافی گلپایگانی و شیخ جواد تبریزی را تربیت کرده مسئولیت‌ها و خدمات زیادی هم به جهان تشیع داشته است که از آن جمله می‌توان به مدیریت حوزه علیمه قم، مبارزه با بهائیت، برقراری ارتباط با دارالتقریب المذاهب الاسلامیه، اعزام کارشناسان دینی به خارج کشور، ساخت مسجد و کتابخانه مسجد اعظم، تأسیس مراکز عام المنفعه در ایران و خارج کشور، گنجاندن درس تعلیمات دینی در کتب آموزش و پرورش، اقدام برای رسمی کردن مذهب تشیع و جلوگیری از عملی شدن دسیسه رژیم پهلوی در تغییر رسم‌الخط فارسی به لاتین اشاره کرد.

یکی از ویژگی‌های بارز آیت‌الله سید حسین طباطبایی بروجردی ارادت و توجه خاص ایشان به حضرت معصومه سلام‌الله علیها بود و در بسیاری از مواقع که برای تدریس به مسجد بالاسر حرم مطهر بانوی کرامت می‌آمدند به زیارت حضرت مشرف می‌شدند و با تضرع و تواضع مخصوص، آن حضرت را به درگاه الهی واسطه قرار می‌دادند.

از گفتنی‌های جالب در رابطه با ارادت آیت‌الله بروجردی به حضرت معصومه سلام‌الله علیها این است که در جریان سفر شاه سعودی به ایران، این شخصیت هدایایی برای آیت‌الله بروجردی فرستاد و این عالم از آن هدایا فقط چند قرآن و پرده خانه خدا را پذیرفت و بقیه را رد کرد؛ همچنین سفیر شاه سعودی از وی تقاضا کرد تا شاه عربستان سعودی را برای ملاقات بپذیرد اما این تقاضا رد شد، برخی از اطرافیان از این عالم خواستند تا به خاطر مصالح کشور این تقاضا را بپذیرد اما وی فرموده بود «این شخص(شاه سعودی) اگر به قم بیاید، به خاطر اینکه وهابی است به زیارت مرقد مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها نمی‌رود و هرگاه به دیدار من بیاید و به زیارت ایشان نرود به مقام ارجمند حضرت توهین خواهد شد و من به هیچ وجه چنین موضوعی را تحمل نمی‌کنم» و همچنین از ایشان نقل شده که در موارد مختلف می‌فرمود « من تاکنون به غیر از خداوند تبارک و تعالی، به احدی اظهار حاجت نکرده و نمی‌کنم».

از مهم‌ترین خدمات آیت‌الله بروجردی به بارگاه حضرت معصومه سلام‌الله علیها، ساخت مسجد اعظم در ضلع شمالی حرم مطهر با مساحت بسیار وسیع و دارای سه شبستان بزرگ، صحن وسیع، وضوخانه، کتابخانه مجهز و درب‌های زیاد است تا هم مرکز تجمع، تدریس و مباحثه طلاب شود و هم موجبات آسایش و رفاه زائران را فراهم کند.

اساسی‌ترین انگیزه آیت‌الله بروجردی از ساخت مسجد اعظم ایجاد فضای مناسبی برای استفاده بهتر زائران کریمه اهل‌بیت(س) از فضای روحانی حرم مطهر بیان شده است و آیت‌الله فاضل لنکرانی که از شاگردان وی بوده نقل می‌کند که آیت‌الله بروجردی فرمودند «قصد دارم در جوار حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها مسجدی همانند مسجد گوهرشاد در کنار حرم مطهر علی بن موسی الرضا علیه السلام بنا کنم».

آیت‌الله سید حسین طباطبایی بروجردی که در ۱۸ سالگی در درس خارج آخوند خراسانی شرکت می‌کرد از این مرجع بزرگ و رئیس مراجع و فقهای معاصر اجازه اجتهاد گرفت، آثاری از جمله جامع احادیث شیعه در ۲۰ جلد، حاشیه بر کتاب نهایه مرحوم شیخ طوسی، حاشیه بر کتاب کفایه الاصول مرحوم آخوند خراسانی و آثار متعدد دیگری که به بیش از ۲۰ اثر می‌رسد را از خود برجای گذاشته است.

در آخرین روزهای عمر آیت‌الله بروجردی در حالی‌که وی در بستر بیماری دشواری بود، گروهی از ارادتمندان به عیادت او رفتند. استاد، که بسیار اندوهگین بود، سربلند کرد و گفت «خلاصه عمر ما گذشت ما رفتیم و نتوانستیم چیزی برای خود از پیش بفرستیم و عمل باارزشی انجام دهیم» یکی از حاضران گفت: «آقا، شما دیگر چرا؟ بحمدالله این همه آثار نیک از خود برجای نهاده‌اید، شاگردان پرهیزگار تربیت کرده‌اید، کتاب‌های پر ارزش به رشته نگارش درآورده‌اید، مسجدها و کتابخانه‌ها ساخته‌اید، این ما هستیم که باید چنین سخنی بر زبان برانیم؛. فقیه پارسای شیعه فرمود «خَلِّصِ العَمَل فَانَّ الناقِدَ بصیر بصیر؛ باید کردارت را خالصانه برای خدا انجام دهی زیرا او به همه چیز بیناست و از انگیزه‌های بشر آگاه است» این سخن حاضران را بسیار مورد تأثیر قرار داد.

در نهایت آیت‌الله بروجردی پس از ۱۶ سال که بر مسند مرجعیت اعلای تشیع در قم نشسته بود در سیزدهم شوال ۱۳۸۰ هجری قمری مصادف با دهم فروردین ۱۳۴۰ شمسی در ۸۶ سالگی دیده از جهان فرو بست و مقابل درب ضلع جنوبی مسجد اعظم و روبروی ضریح مطهر حضرت معصومه سلام الله علیه به خاک سپرده شد.

خبر فوت این شخصیت بازتاب وسیعی داشت و دولت نیز تعطیل و راهی قم شد، شهربانی کافه‌ها را بست، بازار تهران نیز تعطیل و سه روز عزای عمومی اعلام شد؛ در عراق و پاکستان نیز سه روز عزای عمومی اعلام کردند و در سوریه، لبنان و کویت مراسم عزاداری برپا شد؛ سفیر شوروی پیام تسلیت فرستاد و بیشتر سفارت‌خانه‌های خارجی در تهران، در آن روز پرچم‌های خود را به نشانه عزا نیمه افراشته کردند.

منبع: آستان مقدس حضرت معصومه (س)