زمان انتشار : دوشنبه 30 فروردین 1400 | ساعت : 13:30 | کد خبر : 215653 |
,

دعا؛ نجات از ناامیدی/ مقاله حضرت آیت الله صافی گلپایگانی- بخش ششم

شفقناقم- حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی در ششمین شماره از سلسله مقالات خویش به مناسبت ماه مبارک رمضان آورده اند:

بسم الله الرحمن الرحیم
يكي از وظايف و برنامه ‎هايي كه روزه‎ داران در ماه رمضان اجرا مي‎ نمايند، دعا و مناجات و طلب حوايج از خداوند قاضي ‌الحاجات است.

  • دعا، نجات از ناامیدی

خواندن دعا و طلب خيركردن از خداوند در هر زمان، مستحب و توان‌بخش روان و از اسباب نشاط دل، انبساط خاطر و تجديد قواي فكري و روحي است.
«دعا»، رافع غم و اندوه، غذاي مقوّي روح، برطرف‌كننده ناراحتي‎ ها، سبب خوش‎ بيني و امّيد به آينده و نجات از كابوس نااميدي است.
دعا، خواندن پروردگار و ياري ‌خواستن و حاجت‌طلبيدن از اوست كه انسان فطرتاً از اين نعمت بزرگ و رحمت واسعه الهي، بهره ‎مند است.

  • بشر، پناهنده قدرت لایزال

بشر ـ هر چه هم قوي و نيرومند باشد ـ در شدايد و سختي‎ها به وجود خدا ـ ‎كه برتر از همه و بي‎ نياز از همه و كارساز همه است ـ رو مي‎ آورد و به او پناهنده مي‎ شود و رفع سختي‎ها و بلاهايي را كه به آن گرفتار شده را از او مي‎ طلبد. فطرتش او را به سوي خدا رهبري مي‎ نمايد و غير از خدا كارسازي نمي‎ يابد: «قُلْ اَرَءَيْتَكُمْ اِنْ اَتاكُمْ عَذابُ اللهِ اَوْ اَتَتْكُمُ السّاعَةُ اَغَيْرَاللهِ تَدْعُونَ اِن كُنْتُمْ صادِقِينَ بَلْ اِيَّاهُ تَدْعُونَ»(1)
اگر افتي به دام ابتلايي * به جز او از كه مي‎جويي رهايي(2)

انسان در پستي و بلندي‎هاي زندگي و حوادث روزگار و در برابر پيشامدهاي سخت و ناگوار به مواردي مي‎رسد كه غير از دعا هيچ‎گونه تكيه ‎گاهي براي خود نمي‎ يابد و فقط دعا مي‎ تواند ضعف و ناتواني روحي او را جبران كند.

  • عقده‌گشایی، نیاز شدید بشر

يكي از چيزهايي كه هر بيمار و گرفتار به آن شايق و مايل است «دعا» است. هر شخص بيمار و هر انسان مبتلا و ناراحت مايل است دوستي داشته باشد كه دردهاي خود را با او بگويد و او را از ناراحتي‎هاي خود آگاه ساخته، گرفتاري‎هاي خود را برايش شرح دهد و آن چه را بر سرش آمده يكايك براي او بازگو كند و به اصطلاح، «عقده‎ گشايي» نمايد.

يكي از فوايد دعا اين است كه مؤمن، با خداي مهربان و شنوا، رازها، غصّه‎ ها و رنج‎ها و افسردگي‎ هايش را در ميان مي‎ گذارد و گرفتاري‌هاي خود را بي‎ كتمان شرح مي ‎دهد؛ و از او چاره‎ جويي مي‎ كند و مي‎ داند كه خدا از هركس به او نزديك‎تر است؛ ناله و صدايش را مي‎ شنود و او را پاسخ مي‎ گويد.

بنده مؤمن، پس از دعا احساس مي‎ كند كه آلام دروني‎ش تخفيف يافته و سنگيني بار اندوه و فشارهاي روحي‎اش سبك‎تر شده است.
راستي اگر دعا نبود و اگر بندگان راه به دعا نمي‎ بردند و ناچار بودند راز دل و غصّه‎ هاي خود را بازگو نكنند، چقدر زندگي ناگوار و تلخ مي‎ شد و عقده‎ هاي روحي، آنان را آزار مي ‎داد.

  • لزوم شکر نعمت دعا

ما بايد به خاطر وجود نعمت «دعا»، حمد خدا را به جاي آوريم و اين نعمت را عزيز و گرامي بداريم.
در دعاي «ابي حمزه» است كه: «اَلْحَمْدُ للهِ الَّذِي اَدعُوهُ فَيُجِيبُنِي وَاِن كُنتُ بَطِيئاً حِينَ يَدعُونِي؛ حمد براي آن خدايي است كه او را مي‎ خوانم؛ پس مرا جواب مي‎ دهد، هر چند من در جواب او ـ ‎وقتي مرا بخواند ـ كُند هستم.»
و در همان دعا مي‎ خوانيم: «اَلْحَمدُللهِ الَّذِي اَسْئَلُهُ فَيُعْطِيَنِي وَاِنْ كُنتُ بَخِيلا حِينُ يَسَتَقْرِضُنِي؛ حمد، مخصوص خدايي است كه از او مي ‎خواهم، پس مرا عطا مي‎ كند؛ هر چند وقتي از من وام بخواهد بخل مي‌ورزم.»(3)
و در فرازهاي ديگري از اين دعاي زيبا مي‎ خوانيم: «اَلْحَمدُللهِ الَّذِي اُنادِيهِ كُلَّما شِئتُ لِحاجَتِي وَاَخلُو بِه حَيثُ شِئتُ لِسِرِّي بِغَيرِ شَفِيع فَيَقضِي لِي حاجَتي؛ سپاس مر خداي را كه هر زمان بخواهم براي نيازم او را ندا مي‎ كنم و براي راز گفتن با او خلوت مي‎ نمايم؛ بدون اين كه شفيعي داشته باشم، پس حاجتم را برمي‎ آورد.»
آری! دعا، همّت را بلند، اراده و تصميم را استوار، و انسان را در برابر حوادث بزرگ و مصايب جانكاه مجهّز و بيمه مي‎سازد.

دعا، وسيله تهذيب باطن و نشان از شعور دعا كننده به فقر و نيازش به خدا و باعث رسوخ صفت تواضع و فروتني و افتادگي و پرهيز از تكّبر و گردنكشي است.

راجع به دعا و آثار و بركات و شرايط و آداب آن در اين مجال نمي‎ توان حقّ سخن را ادا كرد و علاوه بر آن از عهده ضعيفاني چون من نيز خارج است.

از جمله اخبار درباره «فضيلت دعا» اين روايت است: «الدُّعاءُ مخُّ العِبادة؛ دعا مغز و حقيقت بندگي و پرستش است.»(4)
و نيز در حديث ديگر است: «اَلدُّعاءُ سلاحُ المُؤمِنِ وَعَمُودُ الدِّينِ وَنُورُ السَّماواتِ وَالاَرْضِ؛ دعا اسلحه مؤمن و ستون دين و نور آسمان‎ها و زمين است.»(5)

  • ماه رمضان، بهار دعا

پر واضح است كه ماه رمضان، بهار دعا و موسم آن است. افراد نااميد، شكست خورده، گرفتار، بي ‎نشاط و ناراحت، كم صبر و بي‎ شكيب در اين ماه از بركت دعا و توجّه به رحمت واسعه الهي اميدوار، با نشاط، بردبار و شكيبا گرديده و از نو با روح شكست‎ ناپذير، در ميدان حيات و زندگي به فعّاليّت و كوشش مشغول مي ‎شوند.
ماه رمضان به انسان اين نويد را مي ‎دهد كه نبايد در كشاكش دشواري‎ها و سختي‎ هاي اين جهان خود را ببازد و از دست و پنجه نرم كردن با حوادث عالم بيم‎ناك گشته و مغلوب پيشامدها گردد.

خواندن دعاي ابي حمزه، افتتاح و دعاهاي ديگر، چنان شخص را گرم و پرشور و سرشار از نشاط و معنويّت مي‎ سازد كه تمام مصائب دنيا را فراموش كرده و وجودش غرق خوش‎بيني و خوش گماني به آينده مي‎ شود و همان طور كه در حديث است اين گونه دعاها ـ كه در ماه رمضان رسيده و نمونه‎ هاي آن در ماه‎ها و مواقع ديگر نيز زياد است ـ سلاح و زره مؤمن است و وجود او را در برابر حوادث، بيمه قطعي كرده و روحش را غيرقابل نفوذ قرار مي‎ دهد.

سرتاسر دعاي ابي حمزه، برنامه تسليح اخلاق واقعي و درس رضا و تسليم و قناعت و توكّل و حبّ به خدا و پيغمبر خدا و اولياي دين است. همان سلاح و زرهي كه مجاهدان اسلام با آن به جهاد دشمنان خدا مي‎ رفتند و آن‎ها را ـ ‎كه غرق سلاح و زره بودند‎ ـ شكست مي‎ دادند و اسلام را بر كفر غالب مي ‎ساختند.

خواننده عزيز و روزه‎ دار ارجمند! از برنامه ‎هاي دعايي اين ماه استفاده كنيد. وقت را غنيمت بشماريد. فرصت را از دست ندهيد كه: «الفرصة تمرّ مرّ السّحاب»(6) با خدا سخن بگوييد و سپاس و ستايش او را – كه شايسته‌ی سپاس و ستايش است- به جاي آوريد. از دعا روي نگردانيد و اظهار تكبّر ننماييد که خداوند تبارک و تعالي در قرآن کريم مي‌فرمايد: «اِنَّ الَّذِينَ يَستَكبِرُونَ عَن عِبادَتِي سَيَدخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِين»(7)

پی‌نوشت‌ها:
1. سوره انعام، آيه 40 و 41؛ بگو: «به نظر شما، اگر عذاب خدا شما را در رسد يا رستاخيز شما را دريابد، اگر راست گوييد، كسي غير از خدا را مي‎خوانيد؟» [نه،] بلكه تنها او را مي‎خوانيد، و اگر او بخواهد رنج و بلا را از شما دور مي‎گرداند، و آنچه را شريك [او] مي‎گردانيد فراموش مي‎كنيد.
2. از مرحوم آيت‎الله والد ‎قدّس سرّه نويسنده گنج دانش.
3. اشاره به آيه كريمه: (مَن ذَاالَّذِي يُقْرِضُ اللهَ قَرضاً حَسَناً).
4. حديث نبوي: بحارالانوار، ج 93، ص 300.
5. كافي، ج 2، ص 468.
6. فرصت‌ها همچون ابر مي‌گذرد.
7. سوره غافر، آيه 60؛ در حقيقت، كساني كه از پرستش من كبر مي‌ورزند به زودي خوار در دوزخ در مي‎آيند.

0 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.