زمان انتشار : پنج‌شنبه 22 خرداد 1399 | ساعت : 10:47 | کد خبر : 199294 |
,

گزارش| وادی السلام در احتضار؛ مسئولان رسیدگی کنند

شفقناقم- وادی السلام؛ نامی که دلها را روانه نجف می کند،… اما آرامستانی در قم است که مدفن بسیاری از علما و مجاهدان و آرامگاه شهدای انقلاب اسلامی است. این آرامستان که نخستین آرامستان بزرگ قم بوده و قدمت آن به دهه 30 شمسی باز می گردد، امروز حال خوبی ندارد. قبور شکسته شده و آسیب دیده در گذر زمان…. بقعه های به تاراج رفته…. دیوارهای فروریخته… گویای حال بد این وادی رحمت است.

پیشینه وادی السلام

قبرستان وادی السلام قم سال 1337 شمسی احداث شد و از همان ابتدا غسالخانه هایی در پیرامون و حول این آرامستان قرار داشت که کار شست و شوی اموات را انجام می دادند. این قبرستان تا دهه 80 شکل خود را حفظ کرد و گرچه تغسیل اموات در آن انجام نمی شد، اما همچنان بازماندگان اموات، برای فاتحه خوانی بر قبور مردگان خود به آنجا می رفتند.

این قبرستان که به گفته مسئولان در حال حاضر بیش از 80 هزار مدفون شده دارد از دیرباز محل دفن علما و بزرگان دینی و افراد سرشناس بوده است و از سراسر ایران برای دفن اموات خود به این قبرستان می آمدند اما کم کم براثر بی توجهی و غفلت مسئولان، سازه های دورتادور این قبرستان که درواقع غسّالخانه ای با اسکلت سیمانی و بقعه های خانوادگی بودند، متروکه گردیده و محلی برای جولان خلافکاران و معتادان گردید.

مردم مطالبه جدی نسبت به سروسامان دادن وضعیت قبرستان دارند

مردی که به گفته خودش پدر و رفقای قدیمی خود را در این گورستان به خاک سپرده و گهگاهی برای فاتحه خوانی به اینجا می آید، به خبرنگار شفقنا می گوید: «بقعه ها و آرامگاه های خانوادگی رها شده به حال خود و بعضا بی دروپیکر عمده مشکل این قبرستان بود که امید داشتیم با ورود شهرداری به مساله و تغییر شکل ظاهری آن، از این وضعیت دربیاید اما تنها اتفاقی که افتاده، بقعه های قبلی خراب و از حالت محصور درآمده و به شکل جدیدی ساخته شده است».

قبرستان وادی السلام که در زمان خود بزرگترین قبرستان قم محسوب می شد، دارای غسالخانه بود که به نظر می رسید بعد از دهه 60 عملا متروکه و به محل تجمع اشرار و معتادین تبدیل شده بود و این نارضایتی مردم منطقه را درپی داشت که خوشبختانه در سال 90 با شروع ساماندهی قبرستان، این اتاقک ها هم تخریب شد.

این فرد اهل قم که نخواست نامش فاش شود، درخواستی هم دارد و اینگونه گفت: «وادی السلام قبرستان عمومی شهر قم است و برای مردم راحت تر این است که اموات خود را در اینجا دفن کنند و شب های جمعه سر قبور مردگان خود حاضر شده و فاتحه خوانی کنند نه اینکه دچار زحمت شده و کیلومترها تا بهشت معصومه را طی کنند.بهتر این است که این قبرستان تبدیل به باغ مزار شود تا هم صاحبان اموات، برای مردگان خود فاتحه خوانی کنند و هم چهره سبزتری داشته باشد».

پیرمردی که صورتش پر از چین و چروک ناشی از روزگار است و عنوان می کند وادی السلام را به خوبی می شناسد، درحالیکه روی صندلی کنار درب ورودی این قبرستان نشسته می گوید: «زمانی این قبرستان، شلوغ ترین مکان در شب های جمعه و روزهای جمعه بود تا اندازه ای که برای پارک خودرو جا نبود. دستفروشان قدیمی اینجا بساط می کردند و حجّاری ها درآمد خوبی داشتند اما از سال 90 که موضوع یکسان سازی قبرستان پیش آمد و با تغییر قبور، مراجعات کمتر شد و آن هایی هم که از شهرستان ها می آمدند، از وضعیت قبور سئوال می کردند و اینکه چرا این قبرستان به حال خود رها شده است؟»

چرا وادی السلام نیمه کاره رها شد؟

به گفته جمشیدپور مدیر ناحیه دو اداره کل اوقاف و امور خیریه قم، «در وادی السلام 80 هزار نفر از جمله مرحوم شهید نواب صفوی، آیت الله سعیدی و مادر آیت‌الله العظمی جوادی آملی و مرحوم الاهیات، بزرگان، شعرا، شهدا و علما مدفون هستند».

دفتر نمایندگی اوقاف سال 85 با تصویب عدم دفن اموات در این آرامستان کم کم بسته شد. این وضعیت نابسامان سبب شد تا استانداری قم با دریافت بودجه ملی به ساماندهی این قبرستان همت گمارد و شهرداری را مکلف به تبدیل این محدوده به باغ مزار کند که 2 و نیم هکتار از 8 هکتار انجام شد و مابقی به دلیل فقدان اعتبارات انجام نگرفت.

مدیر ناحیه دو اداره کل اوقاف و امور خیریه قم می گوید: «از این دو و نیم هکتار نیز یک هکتار تبدیل به مخروبه و جایی برای رفت و آمد معتادان شده است، در این باره نامه نگاری های متعددی داشتیم و به تازگی با تلاش روحانی شهرداری منطقه 3 و همراهی فضای سبز به اتفاق نظرهای خوبی برای هرس درختان رسیدیم».

محسن بهشتی معاون عمرانی استاندار قم در این باره به خبرنگار شفقنا می گوید: بخشی از آرامستان توسط شهرداری در سالهای گذشته با اعتبارات استانی که به آن تعلق گرفت، ساماندهی شد و شهرداری برای تکمیل آن، خواستار اعتبار بیشتری بود تا این طرح را به طور جامع ساماندهی کند اما به دلیل مشکلات اقتصادی و کمبود منابع، شهرداری از منابع خودش این کار را ادامه نداد.

هیچ نهاد و ارگانی مسئولیت قبرستان وادی السلام را برعهده نمی گیرد

پیمانکار این قبرستان در مورد پروژه ساماندهی قبرستان وادی السلام قم به شفقنا می گوید: «وادی السلام یک قبرستان عمومی بود که در انتهای خیابان امام موسی صدر که درگذشته به خاکفرج معروف بود، قرار گرفته و درون آن، آرامگاه های خانوادگی به صورت بقعه بقعه ایجاد و به افراد غیربومی فروخته شده بود.

این قبرستان به دلیل محصور بودن از یکسو و گستردگی از سوی دیگر، مدیریتی روی آن صورت نمی گرفت و بقعه ها و آرامگاه های خانوادگی به دلیل گذر زمان و عدم رسیدگی از سوی صاحبان، متروک و تخریب گردیده و محل استفاده معتادین و اشرار قرار گرفته بود.

هیچ نهادی اعم از اوقاف، شهرداری و… مسئولیتی در قبال این قبرستان برعهده نمی گرفتند که شاید یکی از دلایل آن عدم پرداخت حق رسیدگی یا شارژ صاحبان بقعه ها به متولی قبرستان بود.

مدیریت استان اواخر دهه 80 به فکر ساماندهی این مجموعه افتاد و اعتبارات ملی برای این منظور جذب کرد بویژه آنکه اوقاف هزینه ای برای این قبرستان به دلیل نداشتن درآمد پایدار نمی کرد و از سوی دیگر، شهرداری هم انگیزه ای برای ساماندهی آن نداشت».

مطالبه اجتماعی مردم کاملا بجاست

اما محسن بهشتی، معاون امور عمرانی استانداری قم در این باره عنوان می کند: «مطالبه اجتماعی مردم کاملا بجاست و باید هرچه زودتر  موانع ساماندهی کامل آرامستان وادی‌السلام برطرف و دیدگاه شهرداری و اوقاف در این مورد شفاف اعلام گردد این درحالی است که با وجود گذشت 9 سال از ساماندهی اولیه این آرامستان، هنوز دیدگاه جدیدی مطرح نشده است».

اما سوی دیگر ماجرا اداره کل اوقاف و امورخیریه است که معتقد است: «در حال حاضر شهرداری باید این ارامستان را بازسازی کند، هر چند بخشی انجام شده است و مسجد جامع را طبق مصوبه در اختیار مدیریت معتادان گمنام و بازپروری قرار داده‌ایم و چند سال است که بیماران درمان می شوند، ضمن اینکه پایگاهی برای پاسخگوئی به سوالات شرعی توسط روحانی ایجاد شده است».

اختلاف شهرداری و اوقاف بر سر دفن اموات

اما، عبدالله جلالی رئیس شورای شهر قم از اعلام آمادگی شهرداری و شورای شهر برای تبدیل این قبرستان به باغ مزار و فضای سبز سخن به میان می آورد با این پیش شرط که به هیچ عنوان دفن اموات در این آرامستان صورت نگیرد چون شهرداری با دفن اموات در داخل شهر به طور کلی مخالف است.

اما جمشیدپور تاکید می کند: «مسئولان شهرداری انتظار دارند زمین را واگذار کنیم تا بسازند ما نیز حرفی نداریم اما نیت واقف برای دفن اموات است و اگر طبق فتوای علما 20 تا 30 سال از دفن بگذرد باز می شود دفن انجام گیرد. نیت مرحوم زاد- واقف قبرستان- برای دفن اموات است، ما نیز پول کلانی نمی گرفتیم و مبلغی برای انجام اجرائیات و هزینه های آن دریافت می شد، اگر چه مسئولان انتظار دارند اوقاف به طور کلی آن را واگذار کند که امکان ندارد زیرا نمی‌توان از پول دیگر واقفین در جاهای دیگر به وادی السلام کمک مالی کرد، متاسفانه جایی برای پیگیری مطالباتمان نداریم و کسی حرف ما نمی‌شنود ».

دعوای مسئولان استانی به همینجا ختم نمی شود و بنیاد شهید انقلاب اسلامی هم به نوعی وارد این معرکه شده است.

به گفته پیمانکار پروژه ساماندهی قبرستان وادی السلام، استاندار وقت(موسی پور)، اصرار بر تخریب بقعه ها و خارج کردن قبرستان از حصر داشت و قرار شد که قبور به شکل فعلی دیده نشود اما بنیاد شهید قم به دفن تعدادی از شهدای سال 42 استناد کرد و خواستار حفظ آن شد و لذا بقعه ای برای آنها احداث کرد همچنین بقعه های دیگری به عناوین مختلف یکی پس از دیگری در شکل جدید و با هزینه شخصی احداث شدند.

حجت الاسلام رحمت جمشیدپور در این باره می گوید: «مقبره مرحوم الاهیات که سر خیابان است به دستور رهبری ساخته و پایگاه فرهنگی شده است و از سال قبل در ایام فاطمیه و محرم برنامه داشته ایم و بیش از 800 نفر هر شب در این برنامه‌ها شرکت می‌کنند».

درحالي كه تا سالهای قبل فوت شدگان قمی برای دفن اموات خود مشكلی نداشتند و به راحتی می توانستند درامامزادگان اين شهراقدام به دفن از دست رفتگان خود كنند، اما با افزايش جمعيت و كمبود جا دراين امام زادگان، نيازمندان به دفن اموات خود مجبورند با طی كردن مسير طولانی به بهشت معصومه(س)رفته كه اين موضوع به ناراحتی ومقاومت مردم در مقابل اين تصميم منجر شده است، موضوعی كه سبب شد تا حجت الاسلام و المسلمین رحمت جمشیدپور، رئیس ناحیه دو اوقاف و امور خیریه استان اعلام کند؛« طی حکمی از شورای عدالت اداری به عنوان بالاترین مرجع قانونی در سال 97 مجوز مجدد دفن اموات را در قبرستان وادی السلام را اخذ کرده ایم ولی کماکان به تصمیم مسئولان شهری احترام می گذاریم تا بهترین تصمیم اتخاد گردد».

اما بهشتی معاون عمرانی استاندار قم بیان می کند: «آرامستان وادی‌السلام موضوعی قدیمی در استان قم به شمار می‌رود و اخیرا پیرامون آن بحثی به میان نیامده است، به همین دلیل دیدگاه شهرداری و اوقاف در مورد ساماندهی آرامستان وادی‌السلام باید شفاف اعلام شود، با توجه به اینکه 8 سال از ساماندهی اولیه این آرامستان می‌گذرد، هنوز دیدگاه جدیدی مطرح نشده است. برای این رویداد قدیمی نیاز به تزریق منابع مالی است تا به طور کامل ساماندهی شود.».

پیمانکار پروژه هم معتقد است: «دفن مجدد اموات در قبرستان وادی السلام، بافت اجتماعی و شهرسازی این منطقه را دگرگون خواهد کرد و آسیب های گذشته را برخواهد گرداند».

اهالی قم و صاحبان قبور چه می گویند؟

خانمی درحالیکه شیشه آبی در دست دارد و دنبال قبر اموات خود می گردد، عنوان می کند: «سالهاست که برای فاتحه خوانی به این قبرستان می آیم؛ شبهای جمعه را برای فاتحه خوانی قبر پدر می آیم و کمی با او حرف می زنم. برداشتن قبرهای قدیمی گرچه در ظاهر خوب است اما پیداکردن آنها خیلی سخت است مخصوصا کسانی که از شهرستان برای فاتحه خوانی می آیند.

او معتقد است: مسئولان استانی باید فکری به حال این قبرستان کرده و آن را از وضعیت کنونی خارج کنند. چرا باید بخشی از قبرستان ساماندهی و یکسان سازی شود و بخش دیگر به حال خود رها شده بماند؟»

خانمی که خود را میرزاآقا معرفی می کند، به شفقنا می گوید: من اهل قم نیستم و در سال شاید دو تا سه بار اینجا می آیم. البته بیشتر شبهای آخر سال برای فاتحه خوانی می آئیم. پدر من بیش از 50 سال است در این قبرستان دفن شده است. انتظار ما این است که اجازه بدهند روی قبر پدرمان، دفن جدید داشته باشیم اما اجازه نمی دهند و ما را به شهرداری ارجاع می دهند.

برای رفع این بلاتکلیفی چه کنیم؟

معاون امور عمرانی استانداری قم بیان می دارد: «انتظار می‌رود شهرداری به اجرای طرح خود بپردازد و گوستان‌هایی که سالها به این شکل مانده است را ساماندهی کند، در طرح ساماندهی نیز سنگ قبرها کوچک و فضای سبز بین قبور ایجاد می‌شود تا با گذشت زمان، کم کم فضای سبز غلبه کند و در دراز مدت تبدیل به فضای سبز و بوستان شود و از این فضای شهری استفاده گردد».

محسن بهشتی، ایده تشکیل جلسه در استانداری طبق درخواست شهرداری و اوقاف را داد تا آنچه در گذشته اتفاق افتاده و مطالبات فعلی بررسی و برای تکمیل آن پیشنهاداتی ارائه شود.

دستگاه قضایی برای رفع موانع ورود کند

او معتقد است: «در شرایط فعلی نیز مطالبه اجتماعی مردم، ساماندهی کامل آرامستان وادی‌السلام است و سیستم قضائی و شهرداری و دستگاههای مرتبط باید به میدان بیایند تا مشکلات ساماندهی رفع شود، برخی از حجره‌ها در این آرامستان با مشکلاتی در واگذاری مواجه‌اند و موانعی در تغییر کاربری وجود دارد که باید دستگاه قضائی برای حل آن ورود کند».

مدیر ناحیه دو اداره کل اوقاف و امور خیریه قم می گوید: «اگر مسئولان قصد دارند به تفاهم برسیم باید در عوض آن ملکی برای انجام نیت واقف واگذار کنند، در حال حاضر هم حرفی نداریم و امواتی دفن نمی‌شود».

جمشیدپور می افزاید: «سال گذشته 150 تا 200 قبر در وادی السلام تعمیر کرده ایم و از هزینه خودمان اعتباری گذاشته ایم تا قبور تعمیر شود، با بارش باران مشکلاتی برای 30 قبر اتفاق افتاد با این که بودجه ای برای قبرستان وادی السلام نداشتیم. ما نیز مطالبه داریم تا فکری برای آن شود».

جلالی رئیس شورای اسلامی شهر قم عنوان کرد: پیشنهاد ما این است مسئولان استان و درصدر آن استانداری بنشینند و تصمیم کلی برای رفع این بلاتکلیفی بگیرند. شهرداری و شورای شهر آمادگی هرنوع سرمایه گذاری برای احیای قبرستان وادی السلام را دارند.

او با بیان اینکه مدیریت شهری با هرگونه دفن در داخل شهر مخالف است، گفت: در بازدیدهایی که به همراه رئیس کل دادگستری وقت از این قبرستان داشتیم، قرار شد این مساله در شورای تامین استان مطرح شده و مورد بررسی قرار بگیرد و شهرداری و شورای شهر، هرتصمیمی که شورای تامین بگیرد را عملیاتی کنند.»

استاندار چه می گوید؟

بهرام سرمست ، استاندار قم هم در گفت وگو با خبرنگار شفقنا تصریح کرد: در جلسه ای با حضور مسئولان ذیربط مشکل عمرانی و نوسازی آرامستان وادی السلام حل شده است و به زودی نوسازی و طرح عمرانی آن انجام خواهد شد.

باغ رضوان محکوم به سرنوشت وادی السلام است؟

باغ رضوان که قدمت آن به سال 40 برمی گردد یک قبرستان خصوصی است که عمدتا علما و اشخاص متمول و مذهبی در آن مدفون شدند و بیش از 600 قبر دارد که بعضا به شکل بقعه و آرامگاه خانوادگی است.

این بقعه ها هم اکنون وضعیت خوبی ندارد، درب بسیاری از این بقعه ها به سرقت رفته، اموال داخل بقعه ها بعضا شکسته، تخریب و به غارت رفته است و حتی شیشه این آرامگاه ها شکسته شده است.

عبدالله جلالی رئیس شورای شهر قم در این باره می گوید: «یکی از پیشنهادات در مورد باغ رضوان این بود که دیوار این قبرستان با تصویب و نظر شورای تامین استان تخریب شود و در این صورت شهرداری آمادگی ساماندهی آن و تبدیل به فضای سبز را دارد چون این قبرستان ظرفیت دفن جدید اموات را ندارد گرچه اوقاف به عنوان منبع درآمد و فروش قبر به ان نگاه می کند که ما مخالف هستیم».

بهرام سرمست استاندار قم هم در خصوص مجوز شورای تأمین درخصوص برداشتن دیوارهای قبرستان باغ رضوان گفت: «این موضوع در شورای تأمین مطرح نشده و چنین چیزی نیست، بنابراین، موضوع بین شهرداری و اوقاف باید بررسی شود».

ماجرای باغ مزار چیست؟

درحالیکه شهرداری پروژه عمران و بهسازی وادی السلام را بلاتکلیف گذاشته، از ایجاد باغ مزار جدید دیگری در قم سخن به میان می آورد.

شهردار قم بیان می کند: «ظرفیت حفره‌های آرامستان بهشت معصومه(س) قم رو به پایان بوده و کمبود آرامستان در این شهر نگران‌کننده شده است، امروز تنها ۹هزار حفره از آرامستان بهشت معصومه(س) باقی‌مانده است و باید از ده سال پیش آرامستان جدید در قم احداث می‌شد، از طرف دیگر ۹۰ هکتار از آرامستان جدید به فضای سبز اختصاص داده‌شده که همین فضا محیط را تلطیف می‌کند.

سقائیان‌نژاد با بیان اینکه هیچ شک و شبهه‌ای در ایجاد آرامستان وجود ندارد، خاطرنشان کرد: از ده سال گذشته باید در این شهر آرامستان احداث می‌شده و با احداث فضای سبز در آرامستان جدید محدوده مسجد جمکران این مکان به باغ مزار تبدیل خواهد شد».

گزارش: اعظم حاتمی و اکبر پوستچیان

0 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.